'Hoofdkwartier': het Gracehouse. Hier vonden de meeste bijeenkomsten plaats en logeerden we enkele nachten.
Filmbeelden van het verkeer, worship met de BSFB en meer!
Samenzang tijdens de bijeenkomst met allerlei lezingen in het St. Andrews, de Theologische Hogeschool in Dhaka.
Standaard moskee, met luidsprekers op het dak.
Overhandiging tekeningen Bengaboy's & Girls aan medewerkers van Good Neighbors.
Schoolkinderen, project Good Neighbors Sirajgonj
Filmbeelden van het ontvangst en de pre-schools in Sirajgonj
Mijn eerste ervaring met het Shanteli-welkomstritueel, waarbij je voeten worden gewassen.
De BSFB-groep in Elias (helemaal links) zijn kerk.
Avondmaal tijdens de kerkdienst
Een klein beetje de toerist hangen mag ook best een keertje...
Filmbeelden van de kerkdienst en het varen op de Padma.
In de dorpen waar we een CBSDP groep bezoeken trekken we veel publiek.
Shari's zijn top! (en heel geschikt voor mensen MET heupen)
Twee hele leuke mensen en geweldige tolken/begeleiders Linda en James
Filmbeelden van ons emotionele afscheid in Rasjahi.
Troostvoer op de terugweg! Dank aan Elias. Mmmm...
Terug bij de Mollicks een sharishow voor de mannen.
O, wat ben je mooi!
Een hartverscheurend afscheid.
Filmbeelden van het blindeninstituut en het Mother & Child program en de kinderopvang van Good Neighbors
Ik kan ze alleen maar wat liefde en aandacht geven, helaas. Gelukkig kan Good Neighbors iets voor deze kids doen...!
Aapjes kijken bij het Nationaal Monument in Dhaka. Maar wij staren gewoon terug hoor!

Heidi, Mariska, Leonie, Albert, Johan, Ineke, Gert, Leonora, Jan, Willianne en Ruben, (Dorine maakt de foto) op weg naar Dhaka.
Een indruk van de 'gewone' toiletten in Bangladesh. Geen toiletpapier, daar heb je een linkerhand voor.
Primary school in Old Dhaka.
Filmbeelden van woensdag bij Good Neighbors
Ons gastgezin: Kubita (Het huishoudstertje van 12) en Josie, Dighonto en Adison Mollick.
Samen met de kinderen voor het schoolgebouw. Project Good Neighbors, Sirajgonj
De nieuwste hit in Bangladesh en Adison zijn favoriete liedje: 'I will dance'!
Putul (in het roze) met haar familie voor hun huis in de sloppenwijk van Rasjahi
Filmbeelden van bezoeken aan de BSFB groepen en de sloppenwijk van Rasjahi
Onze voeten worden gewassen voor aanvang van de kerkdienst op het platteland van Sirajgonj.
Johan bidt en dankt tijdens de kerkdienst in het Engels.
Mooie foto van ons hechte drietal op het eiland in de Padma.
Een schattig kleintje dat ik even mocht knuffelen. Ze is net zo oud als mijn eigen kleine nichtje thuis...
Daar gaat al mijn zelfvertrouwen... NIET LACHEN!
Filmbeelden van bezoek aan projecten CBSDP en de kunst van het shari-wikkelen.
Het super gezellige diner en zware afscheid van onze nieuwe vrienden in Rasjahi (Links van mij Elias en Johan met Tito)
Tijdens het souvernirs kopen met Elias in Rasjahi trekken we veel publiek.
Heerlijk met kinderen knuffelen in het kinderdagverblijf van Good Neighbors, Dhaka.
NIET met ballonnen op mijn hoofd slaan, ALSJEBLIEFT!
Hier wonen die kwetsbare kleintjes. Afschuwelijk...
Geweldig om deze reis samen te maken met een vriendin als Mariska. Hier samen bij het slotdiner in Dhaka.
Uitgeput wachten op de vlucht terug naar Nederland na een geweldige reis.

Zaterdag 14 en zondag 15 november
Halverwege de middag zijn we met een groep van 12 mensen begonnen aan onze reis naar het verre Bangladesh. We gaan namens Kerk in Actie verschillende projecten bezoeken, zodat we kunnen zien wat er gebeurt met het geld dat onze gemeentes schenken. We gaan van Dusseldorf via Dubai naar onze eindbestemming: Dhaka. Na 23 uur maakten we daar gelijk goed kennis met het land: geen ‘normale’ en schone toiletten, 2 uur nutteloos wachten bij de douane en daarna omhelst worden door de hitte en begroet worden door de bedelaars kinderen. Welcome to Bangladesh!
Het verkeer in Dhaka is DRAMATISCH. Er lijken geen regels te zijn: je haalt in waar en wanneer je wilt, gordels zijn overbodig, bellen achter het stuur is heel normaal en als alle lichten van de auto het doen ben je een uitzondering. Er rijdt daar werkelijk geen auto zonder beschadigingen. Mensen en dieren steken over als ze zin hebben en de wegen zijn er heel slecht aan toe. Maar..! Ze hebben hier wel een oplossing voor: iedereen toetert gewoon DE HELE TIJD! Wat een lawaai…
De bedden zijn hard, maar ik slaap er prima op. Dankzij de klamboe laten de muggen ons (’s nachts) met rust.

Maandag 16 november
We zijn voor het eerst de stad in geweest om passende kleding te kopen: een lange tuniek met een sjaal om de borsten te verbergen. De geuren, kleuren, bedelaars, geluiden.. Het is teveel om in je op te nemen. De Bengalen zijn erg klein. Ons blanke gezelschap valt dus extra op. Ik paste niet in de meeste kleding. Mijn ego is dan ook ernstig beschadigd… ;-) Gelukkig konden ze iets vermaken in een ateliertje. Het kost 10 taka (€0,10), klaar terwijl je wacht!
’s Middags hebben we onze 1e officiele bijeenkomst gehad met studenten van de BSFB. Heerlijk samen zingen en dansen. Geweldige nieuwe liedjes gehoord! Muziek schept meteen een band.

We maken ook kennis met het eten en drinken van hier. We krijgen 2x op een dag rijst met dahl te eten, wat je met je rechterhand moet eten. De linkerhand gebruiken ze voor, eh, andere dingen. En ze zijn érg scheutig met de chilipepers. Mijn smaakpapillen zijn regelmatig doorgebrand. Maar al rollen de tranen over je wangen en schieten er vlammen uit je oren, altijd blijven lachen!
Daarnaast krijgen we standaard cha te drinken: hele sterke thee, met warme melk en heel veel suiker. Niet echt lekker, maar het is onbeleefd te weigeren… Ik ontwikkel hier een prima pokerface. :-P

Mariska, Johan en ik zijn de komende reis een groepje. We zijn samen verhuist naar ons gastgezin: hele vriendelijke mensen met een zoontje van 8. Adison Mollick heeft de leiding over de Good Neighbors projecten in Bangladesh. We zijn warm ontvangen en hebben een prima onderkomen. Maris en ik delen een kamer en mogen gebruik maken van Johan zijn westerse toilet. Prima voor elkaar!

Dinsdag 17 november
We hebben vandaag verschillende presentaties gehad, onder andere over moslims en de Koran. Ik was verbaast hoe weinig ik er eigenlijk van wist. We worden er 5 keer op een dag aan herinnerd dat we in een Islamitisch land zijn, door de oproep voor het gebed. Heel anders dan de kerkklokken die we in Nederland gewend zijn.
Daarna kregen we nog een uitgebreide presentatie ove Isa-e Jamat. En we sloten de dag weer heerlijk af met de Bengaalse 'Kees Kraayenoord & Band'. Ik heb mijn reisgenoten al dansend (nou ja, wat heet...) op film, dat moet je zeker even bekijken, haha!
Het begint al een beetje te wennen dat mensen naar ons staren. Eén kerel was zo onder de indruk van mijn blanke verschijning, dat hij met zijn auto op zijn voorganger knalde. Hilarisch! Ongelukken zijn hier geen uitzondering, we hebben zelf ook een kleine aanrijding gehad. Met onze deuren op slot hebben we door de getinte ramen heerlijk toegekeken hoe onze chauffeur zich boos maakte op de veroorzaker.
Het gaat allemaal uitstekend, op mijn voeten na. Die zwellen iedere dag verder op, ik hou teveel vocht vast. ’s Avonds is het zo erg dat ik er niet meer op kan staan. Niet erg charmant, maar wat doe je er aan?

Woensdag 18 november
Vandaag zijn we naar Old Dhaka geweest. We hebben een compound van de Church of Bangladesh bezocht. We mochten de kerk bezichtigen en meekijken in de primary school . Dit was een hele mooie ervaring. Het is voor mij als basisschool docente confronterend om te zien hoe groot de verschillend zijn met Nederland. Wij hangen tegenwoordig digitale lesborden in onze lokalen, terwijl er hier 3 klassen in 1 lange gang zitten met verouderd materiaal.
In de meeting met de bisschop had ik het voor het eerst zwaar. Diep in mijn hart heb ik mijzelf altijd voorgehouden dat wanneer we maar hard genoeg ons best doen, deze wereld best te redden is. Ik werd boos als mensen mij onrealistisch of een idealist noemden. Maar wanneer een oude bisschop die al jaren in de sloppenwijken werkt zegt, dat het allemaal maar een druppel op een gloeiende plaat is, wie ben ik dan om te zeggen: ‘Je doet gewoon niet hard genoeg je best!’? Ik was hier erg van ondersteboven. Maar hij had de volgende hoopgevende boodschap voor ons: Bangladesh is een land vol duisternis, maar op een dag zal God die grote duisternis doen verdwijnen en tot die tijd moeten wij kleine lichtjes blijven aansteken. En, zo zei hij: ' There's a lot of light in the darkness'. Amen.

Buiten zagen we een aap met mensenkennis (om Johan te citeren): hij gooide vanaf het dak een stuk kokosnoot naar mijn hoofd. Tssss….je maakt wat gekke dingen mee hier. Hierna hebben we nog een drukkerij bezocht van Isa-e Jamat en we zijn te gast geweest op het kantoor van Good Neighbors. Het was heel gaaf om meer te horen van het goede werk dat ze doen.
Tot slot in de riksja(!) naar het gastgezin. We hebben het erg goed hier in Bangladesh. Hoe oneerlijk kan het leven eigenlijk zijn…

Donderdag 19 november
Vandaag zijn we vertrokken naar een nieuw onderkomen: het plaatsje Sirajgonj, zo’n 200 km van Dhaka. Ons hele gastgezin is met ons mee. Het is een prachtige plek op aarde, met geweldige natuur en vriendelijke Good Neighbors medewerkers. We zijn binnengehaald met speciale banners, bloemen en een grote groep volunteers van Good Neighbors die een hele voorstelling voor ons had voorbereid. Ze lieten zien hoe ze door middel van drama allerlei maatschappelijke thema’s bij niet opgeleide mensen onder de aandacht brengen. Mariska en ik hebben ook nog opgetreden en dat was ontzettend gaaf!
Ook hebben we gezien hoe ze op het terrein allerlei voedsel verbouwen, om zo mensen te kunnen voeden en met de verkoop van de producten geld voor het project te verdienen. Op het terrein zit ook nog een kleine pre-school (soort kleuterschool) en een naaitraining voor vrouwen. We hebben hier wat spulletjes gekocht, een goede manier om het project te ondersteunen.
Een wedstrijdje volleybal (in de plakkerige warmte) maakte het makkelijk om contact met elkaar te maken. We hebben keihard gelachen, de drang om te winnen gaat over grenzen heen!

’s Avonds zijn we uit eten geweest. Bizar, hoe een heel restaurant, inclusief het personeel, stopt met waar ze mee bezig waren, omdat er 3 blanken binnen komen. We zijn met onze rug naar ze toe gaan zitten. Maar de hele maaltijd hebben er groepen mensen naar ons staan kijken. Het ontbijt de volgende morgen mochten we gelukkig in een apart zaaltje eten. Dit ging ons echt te ver.
Ons onderkomen is prima. In Dhaka hadden we wel eens een powercut van een uur (soms meerdere keren op een avond), maar hier werden we zelfs onaangekondigd afgesloten van de stroom en met een lamp achtergelaten. Toen deze er mee stopte, werd het naar bed gaan wel heel ingewikkeld. Dus Johan en Mariska zijn gaan regelen dat de stroom er terug om mocht. Maar door de duisternis ontdekte ik wel hele grote vuurvliegen. Te gek om in het echt te zien! Ook de hagedissen vertederen ons met hun grappige geluidjes. Mijn voeten zijn nu zo opgezwollen, dat mijn tenen de grond niet meer raken. De grap is er wel een beetje af. Maar met de lolly's en toffee's die Johan uit zijn koffer toverde werd het toch een ware feestavond! Hoe je ineens met heel weinig heel gelukkig kunt zijn...

Vrijdag 20 november
Vandaag hebben we allerlei pre-schools van Good Neighbors in deze omgeving bezocht. De kinderen en vrijwilligers waren speciaal op hun vrije dag voor ons gekomen. Heel bijzonder. De schooltjes zijn zo groot als mijn huiskamer, gemaakt van golfplaten. De kinderen zitten op de grond, meestal zo’n dertig bij elkaar. En dit zijn dan de kinderen die het hebben getroffen… Families staan hier hun huis af om de school ruimte te bieden. En dat terwijl een schoolgebouwtje niet meer dan € 250,- kost.
Overal waar we komen moeten we van Adison 'I will dance' doen. Hij en zijn zoontje Dighonto kunnen er zelf geen genoeg van krijgen en oefenen keihard om het zelf ook te leren. Dit wordt een hit in Bangladesh!
Ook hebben we de sloppenwijken in dit gebied gezien. Dit maakte wel indruk, de mensen hier zijn echt heel arm. Honger zien we eigenlijk niet, omdat Bangladesh heel erg vruchtbaar is. De bananen en kokosnoten groeien op dit moment overal. Maar wij zijn hier wel in het meest gunstige seizoen: in de zomer en het regenseizoen is het leven hier keihard voor de aller armsten.

’s Middags zijn we met onze nieuwe begeleider Elias op weg gegaan naar de volgende bestemming: Rasjahi. Dit is een gebied tegen de westgrens aan. De rivier de Padma (in India heet deze eerst nog de Ganges) is de grens met India. In dit gebied wonen veel oorspronkelijke bewoners van Bangladesh. Zij hebben hun eigen taal en traditie, waar wij kennis mee mogen gaan maken. Ze zijn in het verleden (en worden nog steeds) vaak uitgebuit en onderdrukt voor de Bengalen, wat voor veel armoede zorgt. Onderweg verraste hij ons met een cd van Europe. Wel eens 3 hele blije Hollanders op de achterbank ‘IT’S THE FINAL COUNTDOWN!’horen zingen? Hihi.
Rasjahi is gelukkig heel anders dan Dhaka, veel lichter en ruimer. Er is veel minder chaos en er hangt een prettige sfeer. Het is hier ook een stukje koeler, vooral 's nachts.
Ook in dit nieuwe gasthuis zijn we ontzettend vriendelijk ontvangen. We logeren bij de Church of Bangladesh, waar we de deze dagen allerlei projecten van gaan bezoeken. Het programma dat gastheer Tito ons presenteerde zag er prima verzorgd uit. Mariska en ik slapen in het vrouwenhuis, Johan mag daar alleen onder begeleiding komen. Hij heeft zelf een hele grote kamer met een ruime douche, dakterras, direct naast de plek waar we3x per dagen eten. Dus in de praktijk wonen we gezellig bij hem in en slapen we alleen aan de overkant. Omdat wij geen stromend water meer hebben, gaan we ook bij hem naar het toilet en onder de douche. Johan vindt het allemaal prima, al maken we wel een beetje een zooitje van zijn kamer.

Zaterdag 21 november
We hebben weer een intensieve dag gehad. Elias heeft ons meegenomen naar 3 groepen van de Bible Students Fellowship of Bangladesh (BSFB). Eerst waren we bij een groep meisjes, die in een soort internaat wonen om hun studie te kunnen volgen. We konden hun vragen stellen over wat de BSFB voor ze doet en voor ze betekend. De gesprekken gingen moeizaam: hun Engels was niet zo sterk en ze waren erg verlegen. Ook hadden ze direct na ons gesprek tentamens, dus dat zal er ook wel mee te maken hebben gehad. Gelukkig liep het bij de 2e groep vlotter: een groep jongens in zo'n zelfde woonconstructie. Bij hun mochten we een Bijbelstudie bijwonen. Dit gaat als volgt: ze lezen een gedeelte van de Bijbel met elkaar. Daarna zijn er een aantal vragen die ze kunnen gebruiken om in gesprek te gaan. Maar ze mogen ook andere vragen inbrengen die ze bezighouden. In mijn groep was dat vooral: Wie is mijn naaste? En hoe kan ik een terrorist vergeven? Hele universele vragen dus. Ik werd actief in het gesprek betrokken, wat erg fijn was. Ik vertelde over de WWJD (What would Jesus do?) hype in Nederland en hoe dit helpt om je houding als christen te bepalen. Dit vonden ze super boeiend. Mariska haar WWJD-ring kwam hierbij heel erg van pas. Elias moest ze echt afkappen toen de tijd om was, ze hadden zoveel te issues te bespreken...
Na het bezoek aan deze jongeren kon ik beter begrijpen hoe belangrijk de BSFB voor deze jongeren in een Islamitisch land is: het geeft ze de kracht om overeind te blijven en uit te zoeken hoe je hier toch een goede christen kunt zijn en dit kunt uitdragen.
Aan het eind van de middag hebben we nog een groep bezocht. Elias heeft als begeleider van de BSFB groepen het meest met deze jongeren, omdat dit zijn eigen kerk is. We kregen hier een traditioneel ontvangst met dans, bloemen en hier werden voor het eerst onze voeten gewassen. Dit is een Shanteli traditie. Na de Bijbelstudie, waar we weer aan mee mochten doen, kregen we de gelegenheid om met de jongeren te praten en te vertellen over Nederland. Dit was ontzettend fijn. We hebben ook samen gezongen: 'Dit is de dag' kan in het Nederlands, Engels en Bengaals! 'Amazing Grace' doet het overal op aarde goed volgens mij... Zelf heb ik 'All that I ever need' voor ze gezongen, wat goed aansloot op de Bijbeltekst die we hadden behandeld. We hebben afgesloten met een groepsfoto en een kopje thee met de overenthousiaste dominee.

We hebben vandaag ook de andere, arme kant van Bangladesh gezien. Voor ons vertrek uit Nederland waren we te gast bij Joke Gosker. Zij heeft jarenlang in het ziekenhuis van Rasjahi gewerkt. Ze had ons gevraagd een pakje af te geven bij haar vroegere huishoudster, Putul. Elias zag de kans om voor ons te regelen dat we dit persoonlijk konden doen. Met zijn moeder als gids zijn we de sloppenwijk naast de rivier in geweest. Ik wist niet precies wat ik moest voelen toen ik in het huisje van deze vriendelijke, kleine vrouw was. Ze hebben bijna niets, geen fatsoenlijke plek om te wonen en toch weet ze met haar zoon en zijn gezin te het hoofd (soms letterlijk) boven water te houden. Deze wijk overstroomt regelmatig, ik heb geen idee hoe deze mensen dan overleven. Ik kan mij ook niet voorstellen hoe het moet zijn om daar in de zomermaanden te wonen onder de golfplaten. Of in het regenseizoen... Ons bezoek was echt bijzonder voor deze mensen, maar voor ons net zo goed.

Zondag 22 november
Weer een prachtige dag in het wonderschone Bangladesh. We hebben vanmorgen een kerkdienst bijgewoond in een heel arm dorpje, ergens op het platteland. Het hele dorp was uitgelopen om ons welkom te heten. Op weg naar de kerk liepen ze zingend voor ons uit, waarbij ze bloemetjes strooiden. We kregen versieringen om onze polsen, die wel wat dikker waren dan ze hadden gedacht, haha! Daarna werden onze voeten gewassen, terwijl iedereen toekeek. Onze nieuwe vriend James moest er ook aangeloven, hij is tenslotte ook blank. Hij is getrouwd met een vrouw uit de Shanteli-stam, Linda. Zij is een hele prettige tolk en vriendelijke vrouw. Ook James is prima gezelschap, hij spreek Bengaals en weet heel veel over de cultuur en omstandigheden in dit gebied. Samen werken ze onder andere voor de CBSDP (Church of Bangladesh Social Development Program).
Eenmaal binnen woonden we een kerkdienst bij, waar veel werd gezongen. Ook zijn we aan het avondmaal geweest, wat heel bijzonder voelde. We werden ineens uitgenodigd om voor de hele gemeente te komen zingen en Johan werd gevraagd om spontaan voor in de kerk te komen bidden. Wij schrikken nergens meer van... ;-)
Na de dienst was er een speciale voorstelling voor ons in elkaar gezet. Mariska en ik hebben ook nog een spetterend optreden gegeven met 'Love shine a light'. Het was ook een goede plek om een kaars vanuit de classis Flevoland achter te laten. Hierna hebben we uitgebreid in het dorp rondgekeken, om te zien wat de Church of Bangladesh hier voor de mensen doet. De mensen zijn arm, maar lijken een hechte gemeenschap te zijn. De Shanteli's worden vreselijk uitgebuit door de bengaalse bevolking en ze hebben geen kennis van hygiene, ziektes (waaronder HIV/Aids) en de rechten die ze hebben. De CBSDP helpt ze hierbij, door groepen vrouwen samen te brengen en voor te lichten. Ze bieden ook naaicursussen aan, zodat de vrouwen hun gezin kunnen onderhouden. Ook geven ze ondersteuning doormiddel van microkredieten en begeleiden de vrouwen hierin. Tot slot ondersteunen ze de bevolking ook in het ontwikkelen van betere landbouwtechnieken. Heel goed en belangrijk werk!

's Middags hadden we een zeer relaxt programma: na een bezoek aan de kerk in Rasjahi zijn we gaan varen met onze vrienden Elias, Tito, James en Linda. Het was heerlijk en erg gezellig. We hebben gewandeld over het eiland midden in de Padma en genoten van het moment van rust. Met Elias als gids voelt het ook heerlijk om even per riksja wat boodschappen te doen: een grote doos chocolaatjes en wat koekjes. We willen hier nog wel weken blijven.

Maandag 23 november
Vandaag met ons hele gezelschap nog een heel aantal CBSDP groepen bezocht. Heel goed om te zien wat dit voor de dorpen betekend. In bijna elk dorp stellen de vrouwen ons dezelfde vragen: Wie ben je? Wat vind je van Bangladesh? Hoeveel broers en zussen heb je? Wat voor weer is het in Nederland? En...: ben je getrouwd? Mijn verlovingsring werd overal met een spontaan applaus beloont, haha!
Eenmaal terug bij ons gasthuis bleek er ook een naaicursus op ons terrein te zijn. Johan, Mariska en ik besloten lekker veel te kopen in het winkeltje dat erbij hoorde, om het project te ondersteunen. Daarom werd ik, om te proberen, voor het eerst in een shari gehesen door Linda. Maris en ik waren beiden dolenthousiast, dus besloten we er beiden 1 te kopen. Maar tja, de Europese maten zijn een beetje anders dan die van de Bengalen. Dus qua lengte moest de onderrok voor ons allebei vermaakt worden. Maar ehm, die heupen van mij zijn ook breder dan ze hier gewend zijn. En dat snap ik heus, maar om nou VIJF KEER mijn maten op te nemen...! Ik heb ook gevoel hoor... :'-( Volgens Johan konden ze gewoon niet geloven dat er een vrouw van zo'n formaat bestaat. En hij dacht dat ze boven dubbel lagen van het lachen. Die opmerkingen heb ik hem nog niet vergeven, grrrr... Kom ik bij de kassa, moet ik nog meer betalen ook, omdat ze 'meer stof nodig hadden!! Zucht... Maar we zien er wel prachtig uit en daar ging het tenslotte om, hahaha. Al kregen we ze zelf nog niet fatsoenlijk aan, natuurlijk weer tot groot vermaak van Johan. We hebben Elias laten helpen, maar we realiseerden ons pas later hoe BIZAR het voor hem moet zijn geweest om bij zo'n 'blote' vrouw in de buurt te zijn, in een land waar borsten bedekt dienen te worden. Ook zijn broertje hebben we ingeschakeld. Daar zullen ze het nog wel een poosje over hebben... Maar onszelf aankleden gaan we heus nog wel leren!

De avond werd afgesloten met een gigantisch gezellig diner met al onze nieuwe vrienden: Tito, Elias, Linda en James natuurlijk, maar ook de dean van de kerk in Rasjahi, de bewaker van het vrouwengebouw, de mensen van het CBSDP project, iedereen! En het was werkelijk BEREGEZELLIG. Johan, Maris en ik hielden het niet helemaal droog tijdens de afscheidspeech. Wat kun je in korte tijd toch een band gaan voelden met mensen, onvoorstelbaar... We hebben 'Wijs mij de weg' voor ze gezongen, waarbij ze heerlijkHollands van links naar rechts hebben meegedeind. We hebben hun het Bengaalse volkslied laten zingen, haha! En ik heb een Bengaalse naam: Hasji. Het betekend: vrolijk gezicht/lacht altijd. Daar ben ik wel een beetje trots op.
Een heerlijke avond. We willen helemaal niet terug naar Dhaka!

Dinsdag 24 november
Vanmorgen had Elias nog een extra tripje voor ons geregeld. Nadat we wat souvernirs hadden gekocht, nam hij ons mee naar een zijdefabriek. Ze maken hier de mooiste materialen, maar onder afschuwelijke omstandigheden. Ik heb nog nooit zoveel lawaai gehoord als in die fabriekshal. De machines zijn levensgevaarlijk. De mensen werken lange dagen in een vreselijke omgeving, voor een hongerloontje. Ze verdienen ongeveer 8oo taka per maand. Je hebt in Bangladesh ongeveer 1500 taka per maand nodig om van te leven. Zoals Johan het omstreef: te weinig om van te leven, te veel om van dood te gaan... Dit is dus waar de vrouwen terecht komen na de inzet van allerlei organisaties om ze naaicursussen te geven. Ik was er stuk van.

Over een paar dagen is er een Islamitisch festival in Dhaka, waardoor het vreselijk druk was op de weg. Vrachtwagens vol mensen, geiten en stieren wilden dezelfde kant op als wij. We hebben onderweg gelachen om van alles, maar ook nare dingen gezien zoals een zwaar ongeval (dat kon ook bijna niet anders met de manier waarop ze hier rijden) en ik zag voor mijn ogen een geit overreden worden. Elias wist de stemming er weer even in te krijgen op een hele bijzonder manier: hij kende een restaurant met hamburgers en friet!!! Wauw. Maar al snel zakte ons goede humeur weer weg, zelfs ik was uitgepraat... We waren pas rond 9 uur weer terug bij ons gastgezin in Dhaka, na een autorit van ruim 8 uur. Fijn om terug te zijn, we werden met cadeautjes en heerlijke noodles ontvangen. Maar we wilden vooral slapen, we zijn doodmoe van alle indrukken...

Woensdag 25 november
Ook de andere groepen zijn gelukkig heelhuids terug in Dhaka. Iedereen zit vol verhalen en ervaringen, die we onderling hebben uitgewisseld. Heel bijzonder om te merken hoe iedereen met zijn eigen blik naar Bangladesh kijkt.
We hebben kort het blindeninstituut voor meisjes bezocht vlak bij het Gracehouse. Deze meiden hebben amper privacy en wonen vanaf hun 8 jaar voor 10 jaar ver weg bij hun familie. Ze mogen als het kan 2x per jaar naar huis. Met hun opleiding krijgen ze misschien niet eens een baantje. En dit zijn dan de meiden die het hebben getroffen, 98% van de blinde kinderen in Bangladesh krijgt helemaal geen opleiding! Wel heel mooi om te zien hoe Kerk in Actie vorig jaar concreet iets kon betekenen voor de school toen er een muur instortte na een overstroming.
Vanmiddag weer een meeting bij Isa-e Jamat, waar mensen hun levensverhaal met ons deelden. Hier worden mensen echt mishandelt en door hun familie buitengesloten als ze zich bekeren. Hartverscheurend soms.

Bij ons gastgezin een shari-show gehouden, onze gastmoeder wilde ons wel leren hoe we deze zelf aan moesten trekken. Onder dwang moesten we ook een stip op ons voorhoofd, lippenstift, kettingen, armbanden, oorbellen... Ik weet niet wie er meer lol had, Maris en ik of Josie, haha!

Donderdag 26 november
Dit was misschien wel de meest indrukwekkende dag van allemaal... We zijn nogmaals te gast geweest bij een kantoor van Good Neighbors, waarna we met ons groepje van 3 nogmaals mochten kijken bij een project. Maar we hadden nooit verwacht dat dit zo heftig zou zijn! We hebben bijna 2 uur heerlijk op de grond tussen de kinderen gezeten. Het was een opvang voor kinderen van 1 tot 4 jaar in een sloppenwijk. Zo hebben ze een veilig onderkomen als hun ouders gaan werken. Het was heerlijk om met ze te spelen, te knuffelen, ballonen uit te delen en ze te troosten als ze verdrietig waren. We hebben geholpen met aan en uit kleden toen ze moesten douchen. Het voelde heel natuurlijk om daar zo samen te zijn. Tot het moment dat we weer weg moesten. Toen realiseerden we ons dat we hier kindjes achterlieten die het meest kwetsbaar zijn. Dit werd extra pijnlijk toen een kleine hummel weigerde om Johan te laten gaan. Ons hart brak toen hij huilend zijn armpjes bleef uitsteken. Er zat uiteindelijk niets anders op voor Johan dan zich resoluut omdraaien en weglopen. Het moet 1 van de zwaarste dingen geweest zijn om te doen. En ik kon het alleen maar huilend filmen.
Hierna werden we nog meegenomen de sloppenwijk in. Zo erg hadden we ze nog niet gezien. Het was er donker, omdat er meerdere 'huizen' op elkaar worden gebouwd. De paden zijn nog geen meter breed, maar er wordt op open vuur gekookt. De kinderen lopen hier spelend langs, levensgevaarlijk. Het staat hier jaarlijks tot aan onze knieen onder water. Het is er vies en het stinkt er, de mensen hebben geen privacy. Erger dan dit wordt het niet. Ik brak toen er vlak voor mij een kleintje van nog geen jaar over grond kroop, tussen de modder en het afval. Ik heb hierna zo hard gehuild, dat ik even niet wist of ik nog weer kon stoppen.

Na een evaluatie in het Gracehouse en een tripje naar een warenhuis met de Mollicks, hadden we nog een diner bij een projectleider. Maar de ervaringen van de ochtend waren zo heftig dat dit wat mij betreft zo snel mogelijk achter de rug mocht zijn. We zijn alledrie gebroken, het is heel erg fijn dat we elkaar hebben. Ons drietal is vreselijk hecht geworden.

Vrijdag 27 november
Een zware dag. Johan is ziek geworden, waardoor we hem moesten achterlaten bij het gastgezin. Met tegenzin zijn Mariska en ik toch naar Mirpur (een wijk van Dhaka) gegaan voor een dienst rond het jubileum van St. Andrews. Zowel op de heen of terugweg beleefden we spannende avonturen, toen onze chauffeur ineens op rare punten lang bleef stilstaan, en zelfs van de route naar huis afweek. Zonder Johan voelen we ons extra kwetsbaar. De chauffeur spreekt geen Engels, dus we moesten maar afwachten wat er ging gebeuren. Gelukkig kwam de 1e keer Brigen aanlopen, een Good Neighbors medewerker waar we nog mee gevolleybald hadden. Hij gevraagd was ons verder te begeleiden, maar dat had niemand ons vertelt. En ook de 2e keer bleek het een onschuldige reden te hebben. Maar we hadden het wel even benauwd...
De middag stond in het teken van afscheid nemen van ons fantastische gastgezin en de zieke Johan meeslepen terug naar het Gracehouse. Toen hij eenmaal lekker op bed lag zijn Mariska in onze shari's gaan hijsen voor een chique diner met alle projectpartners uit Dhaka. Ik wilde graag zo snel mogelijk terug naar het gasthuis, ik was eigenlijk wel een beetje klaar met alles. Gezellig met Johan en Mariska op bed hangen en een spelletje doen zou heerlijk zijn. Even geen nieuwe indrukken, beleefd zijn, Engels spreken... Het is een beetje veel geweest allemaal. En ik heb heimwee naar David.

Zaterdag 28 november
Een lange vrije dag. Vanmorgen was het Islamitische slachtfeest in volle gang. Op straat worden allerlei stieren gedood door een Imam, waarna groepen mannen de stieren verder ontleden om het vlees en de huid te kunnen gebruiken. Ik heb steeds geroepen dat ik het NIET wilde zien, maar de nieuwsgierigheid won het. En het was eigenlijk best interessant. Ik kan mij alleen niet voorstellen dat je zulke dure dieren dood uit geloofsovertuiging. En dat je daarbij je kinderen laat toekijken. De koe die met een doorgesneden keel nog wat naspartelde maakte de meeste indruk.

Hierna zijn we bij Elias en zijn vrouw Maria thuis geweest, ze wonen naast het Gracehouse. Zij namen ons drieen en Dorien (zij wilde ook graag mee) 's middags mee naar een botanische tuin en daarna naar het nationaal monument. Dit was erg gezellig, Johan voelde zich gelukkig ook fit genoeg om mee te gaan. Bij het monument hadden wij meer bekijks dan het monument zelf, veel mensen hier hebben nog nooit een blanke in het echt gezien. We werden hier erg melig van en zijn al popcorn etende terug gaan staren. Johan ging foto's maken van iedereen die ons op de foto zette. Daar raakten ze vreselijk van in de war, haha! Elias werd wel een beetje zenuwachtig van ons gedrag, hij was bang dat we teveel aandacht zouden gaan trekken. Toen zijn we ons maar een beetje gaan inhouden.

Terug in het Gracehouse ging iedereen eten, maar ik heb even de tijd genomen om op mijn kamer muziek te maken en even rust te hebben. Toen tijdens ons kringgebed in het Gracehouse de moskeeen er keihard doorheen gingen joelen, werd het me even teveel. Daar ben ik wel klaar mee, eerlijk gezegd.
Na pannenkoeken met toast, wat de bediening van het Gracehouse op ons verzoek met veel moeite had weten te krijgen (al bedoelden wij gewoon de pannenkoekjes die we normaal bij het ontbijt krijgen...), hebben we de tassen gepakt. We zijn klaar om naar huis te gaan.

Zondag 29 november
We gaan naar huis! Alleen jammer dat ik zo ziek ben geworden vannacht. Johan waakt als een ware beschermengel over me, zelfs als ik moet overgeven. Ik had niet geweten wat ik zonder hem en Mariska had gemoeten... Het kostte ons 22 uur om bij de kerk in Emmeloord te arriveren, maar wat was het heerlijk om daar David, mijn ouders, Henk en zijn vrouw Door en zoveel andere mensen te zien staan. Ik heb ze oprecht gemist allemaal, zeker de laatste paar dagen. Het was goed om weg te zijn, maar ook fijn om weer thuis te komen.

En daarna...
Nu, een week na de reis, valt het me toch wel zwaar om mijn draai in Nederland weer te vinden. Ik ben lichamelijk redelijk snel opgeknapt, maar het kost me best veel moeite om de gewone dingetjes weer op te pakken. Nederland was ook geestelijk heeeeeel ver weg tijdens de reis. Ik ben van bepaalde dingen gewoon vergeten hoe het ook al weer zat. Hoe ver waren we met de musical? Hoe ziet mijn werkweek er ook al weer uit? Wat word er allemaal van mij verwacht?
Sommige dingen hebben een andere waarde gekregen. Niet alleen alle luxe die we hebben, maar ook bepaalde activiteiten lijken minder belangrijk. Ik ben een beetje verandert door deze reis. En een stukje van mijn hart is achtergebleven in Bangladesh. Ik denk vooral met heimwee terug aan onze dagen in Rasjahi.
Het is een prachtig land, waar grote problemen en armoede helaas de boventoon voeren. Maar het is ook een land met vriendelijke mensen, hele belangrijke projecten die wij moeten blijven steunen en een land waar wij de meest waanzinnige ervaringen hebben opgedaan.

Ik wil via deze weg de ZWO-commissie van mijn gemeente bedanken die deze reis hebben mogelijk gemaakt en de mensen van Kerk in Actie die ons zo goed hebben voorbereid. En tot slot mijn enorme dank aan alle mensen in Bangladesh die zo goed voor ons hebben gezorgd en de reis tot een succes hebben gemaakt. Ik blijf voor jullie en de projecten bidden. Het was geweldig, Ik hoop dat ik nog eens terug kan reizen.

En voor u: bedankt voor uw interesse in onze reis!
We willen onze ervaringingen graag delen, mocht daar de gelegenheid voor zijn. Neem gerust contact op!
Ik lees ook graag uw reactie op het gastenboek.

----------------------------------------

De verschillende organisaties die bij deze reis betrokken waren:

Kerk in Actie, Nederland
Ieder mens heeft recht op respect en een menswaardig bestaan, ongeacht geloof, politieke overtuiging, ras, sekse of nationaliteit. Daar werkt Kerk in Actie aan, vanuit een christelijke identiteit. Kerk in Actie steunt zowel in Nederland als wereldwijd het werk van honderden christelijke kerken en organisaties, onze partners, om mensen tot hun recht te laten komen en toekomstperspectief te geven. Kerk in Actie voert haar werk uit in opdracht van de plaatselijke protestantse gemeenten in Nederland. Door de praktische organisatie te bundelen en niet vanuit iedere plaatselijke kerk te regelen, kan het werk professioneler en doelmatiger worden gedaan. Vanuit die gedachte heeft Flevoland Bangladesh toegewezen gekregen als aandachtsgebied. De reis had als doel de projecten te bezoeken die de afgelopen jaren steun hebben ontvangen. Alle projecten zijn terug te vinden op de website: www.kerkinactie.nl
=> Kerk in Actie biedt ontzettend veel projecten jaarlijks de zekerheid van financiele ondersteuning, op een hele professionele manier! Wij hebben hier in Bangladesh de effecten van mogen zien; het is onmisbaar om lichtjes in de duisternis te blijven aansteken. Dus help ook!

Good Neighbors, Bangladesh
Good Neighbors werkt in verschillende landen verspreidt over heel Azie. Er werken christenen uit allerlei kerken samen aan het verbeteren van de situatie van vrouwen en kinderen in sloppenwijken. Dit doen ze vanuit de Bijbelse gedachte: 'Heb uw naaste lief als uzelf'. Daarom geven ze vaktrainingen aan vrouwen, die daarmee in kledingindustrie terecht kunnen of zelfgemaakte produkten kunnen verkopen. Het project brengt (op hele kleine schaal) de producten voor hen op de markt. Ook verzorgt Good Neighbors kinderopvang, (kleuter)onderwijs en geeft hulp en voorlichting aan zwangere vrouwen. Een bijzonder element zijn de vrijwilligers, vaak studenten. Die worden ingezet op de kleuterscholen en in het bijles geven aan arme kinderen uit de sloppenwijken. Kijk ook op www.goodneighbors.org.
=> Met deze organisatie heb ik mij tijdens de reis het meest verbonden gevoeld. Het is onvoorstelbaar wat het werk van deze organisatie voor de bevolking betekend. In grote plaatsen als Dhaka vangen ze kinderen op in sloppenwijken en geeft ze een veilige liefdevolle plek, bieden ze kwalitatief goed onderwijs in pre- en primaryschools en ondersteunen ze mensen waar mogelijk. Op het arme platteland starten ze pre-schools en primary schools in dorpen waar kinderen anders geen opleiding krijgen. Het betrekken van studenten als vrijwilliger bij hun projecten om hun zo leiderschap en maatschappelijke betrokkenheid bij te brengen is ook een fantastisch initiatief. Vaak zijn dit jongeren die vroeger zelf door GN geholpen zijn door scholing. De cursussen die ze vrouwen bieden betekenen vaak een toekomst voor een gezin. Dit werk moet gesteund worden, niet alleen financieel maar ook door gebed.

Church of Bangladesh Social Development Program (CBSDP)
De kerk van Bangladesh probeert door middel van een sociaal ontwikkelingsprogramma de mensen in de plattelandsgebieden te ondersteunen, om hun zwakke positie in de maatschappij op die manier te versterken. Dit doen ze door de kinderen educatie te bieden en de vrouwen naaicursussen aan te bieden, zodat ze hun gezin van een inkomen kunnen voorzien. Door voorlichting proberen ze deze bevolkingsgroepen kennis bij te brengen over hygiene, ziektes (waaronder HIV/Aids) en de rechten die ze hebben. De CBSDP doet dit vooral door vrouwen aan te moedigen krachten te bundelen en in hun gemeenschap vooruitgang op gang te brengen. Ook geven ze ondersteuning doormiddel van microkredieten en begeleiden de vrouwen in het beheren van deze financien. Tot slot ondersteunen ze de bevolking ook in het ontwikkelen van betere landbouwtechnieken. Op deze manier hopen ze dat de verschillende dorpen er in hun levensstandaard op vooruit gaan.
=> Wat de CBSDP in de dorpen rond Rasjahi doet, maakt direct een zichtbaar verschil. Doordat ze de vrouwen op zoveel verschillende manieren ondersteunen, hebben de dorpelingen er direct profijt van. Vooral het feit dat ze weerbaarder worden sprak mij er aan. Er verdwijnen hier nog wekelijks mensen voor slaven of organenhandel en de bevolking heeft geen idee wat ze hiertegen kunnen doen. Walgelijk! Iemand moet ze vertellen dat ze rechten hebben en de uitbuiting stoppen. Ik vind het mooi dat de CBSDP zich niet beperken tot de christenen, maar dat ze daar helpen waar ze nodig zijn.

Bible Students Fellowship of Bangladesh (BSFB)
De Bijbelstudiegroepen Vereniging van Bangladesh (BSFB) traint universiteits- en hogeschoolstudenten en heeft in samenwerking met lokale kerken bijbelstudiegroepen opgezet. Ze willen studenten helpen groeien in hun geloof zodat ze een positieve bijdrage kunnen gaan leveren tijdens hun latere werk, maar ook als toekomstige leiders binnen de kerken. Zo beoogt men uiteindelijk dat er een verandering van gezinnen, kerken en de wijdere gemeenschap tot stand kan komen. De beweging groeit snel. Ze werken op dit moment met meer dan 1000 studenten in 49 bijbelstudiegroepen. Daarnaast organiseren ze allerlei regionale kampen en trainingen.
De lokale kerken zien meer en meer de vrucht van het werk van de bijbelgroepen in het leven van studenten en vragen de BSFB om hun werk uit te breiden. Het is echter moeilijk om het aantal stafleden uit te breiden omdat het moeilijk is om er lokale fondsen voor te vinden. Hoewel de BSFB een deel van de kosten kan dekken uit inkomsten uit een eigen gastenverblijf (overnachtingsaccomodatie voor 30 personen) is financiele steun nog wel nodig.
=> Wat bijzonder was om te zien, dat Elias als begeleider voor zijn jongeren meer was dan een Bijbelstudieleider. Hij is 24 uur per dag bereikbaar, zodat ze hem kunnen bereiken als ze om welke reden dan ook in de problemen komen. Je kon voelen hoe sterk zijn band me ze was, ze hebben het echt nodig om overeind te blijven in de maatschappij waarin ze leven. Het is meer dan alleen Bijbelkennis opdoen, het is leren als Christen je hoofd boven water te houden. Het raakte mij dat het jongeren zijn zoals ik, met dezelfde vragen maar in een veel zwaarder leven...

Isa-e Jamat
Bengaalse kerken vullen van oudsher de kerkdienst in volgens de westerse of hindoeïstische cultuur. Dit is een groot obstakel voor moslims om geïnteresseerd te raken in het evangelie. De organisatie Isa-e-Jamat (letterlijk: gemeenschap van volgelingen van Jezus) wil een brug slaan tussen geïnteresseerde moslims en de voor hen moeilijk te begrijpen kerkelijke samenkomsten. Daartoe organiseert zij correspondentie-cursussen en speciale bijeenkomsten waarin het evangelie begrijpelijk wordt gemaakt. De bijbelcorrespondentiecursussen geven een introductie op het christelijk geloof. Als vervolg op deze cursussen zijn er bijeenkomsten voor hen die meer willen weten over het evangelie. Tijdens deze bijeenkomsten spreken de aanwezigen over onderwerpen die in de actualiteit en belangstelling staan. Door dialoog komen christelijke waarden aan bod en wordt het evangelie doorgegeven.Vervolgens verwijst zij mensen door naar bestaande kerken of helpt bij de opbouw van de kleine christelijke gemeenschappen die ontstaan zijn. De organisatie traint de leiders, en helpt bij het onderwijzen van kinderen, jeugd en vrouwen. Isa-e-Jamat heeft voorgangers getraind om aan gemeenteleden lees- en schrijfonderwijs te geven. Ook wordt er vanuit de gemeentes kleuteronderwijs opgezet, om kinderen voor te bereiden op de basisschool. Lees meer op www.kerkinactie.nl.
=> De passie waarmee Mabut Chowdhury zijn organisatie runt is inspirerend. Hij kent de problemen die 'nieuwe-christen' tegenkomen als geen ander, hij heeft het zelf allemaal meegemaakt. Maar toch vindt hij dagelijks de kracht om nieuwe projecten te ontwikkelen, om zo meer mensen te bereiken met het evangelie. Hij zoekt zelf bronnen om dit van te betalen, wat ik erg sterk vind. Andere groepsgenoten hebben ook tijdens de veldtrip veel van het werk van Isa-e jamat gezien en kunnen hier zeer gepassioneerd over vertellen!